Het verhaal gaat

Sint Gertrudis van Nijvel

Het verhaal gaat dat op de berg langs de oever de heilige Gertrudis verbleef in een cel die door de heilige Amandus was gewijd. Zo staat het in een schenkingsakte van vrouwe Hereswint aan de nieuw gestichte abdij van Thorn in 992. We kunnen niet controleren of de heilige Gertrudis hier daadwerkelijk als kluizenaar leefde, omdat daarvoor te weinig schriftelijke bronnen aanwezig zijn. Wel is zeker dat de parochiekerk van Geertruidenberg in 1261 onder Thorn viel en dat de schenking van Hereswint daadwerkelijk plaatsvond. Het is dus niet verwonderlijk dat de berg aan de oever van de Donge, waarvan in de schenkingsakte sprake is, de naam van Gertrudis kreeg. Geertruidenberg: de berg van Geertruid. Wie was deze Geertruid? Was ze Gertrudis van Nijvel, een belangrijke heilige uit de zevende eeuw? In de beschrijving van het leven van Gertrudis van Nijvel, de vita, wordt geen melding gemaakt van Geertruidenberg of van een verblijf van Gertrudis in een cel op een berg. Een Ierse monnik schreef deze vita vlak na haar overlijden in 659. Gertrudis van Nijvel was abdis van een door haar moeder gesticht klooster in Nijvel. De monnik beschrijft haar jeugd, haar godsdienstige leven en de door haar verrichte wonderen. Indien Gertrudis zich daadwerkelijk had teruggetrokken, zij het tijdelijk, in een cel ver van de abdij vandaan dan had dit in haar levensbeschrijving moeten staan. Bovendien lijkt een dergelijk verblijf voor een gerespecteerde abdis ondenkbaar. Het kluizenaarsbestaan eiste immers dat diegene die zich in een kluis terugtrok daar tot het einde van zijn of haar leven bleef. Van Gertrudis van Nijvel weten we dat ze in 659 op 33-jarige leeftijd in de abdij stierf. Uit archeologisch onderzoek van de Geertruidskerk in Geertruidenberg is gebleken dat zich aan de noordkant van de tufstenen kerk uit de dertiende eeuw een aanbouwtje bevond. Deze opmerkelijke aanbouw zou heel goed een kluizenaarscel geweest kunnen zijn. Waarschijnlijk was de Bergse Geertruid een eenvoudige kluizenares, die in later tijd werd verward met de veel beroemdere Gertrudis van Nijvel. Bij verbouwing en uitbreiding van de kerk bleef deze aanbouw in stand als een aparte kapel voor de verering van Gertrudis.